Στο παρελθόν οι σταφίδες αποτελούσαν βασικό στοιχείο της διατροφής των προγόνων μας, οι οποίοι πίστευαν ότι περιείχε μαγικές και ιδιαίτερα ευεργετικές ιδιότητες. Στην Κρήτη η σταφίδα και ο μούστος αποτελούν, μαζί με το μέλι, τις πιο σημαντικές παραδοσιακές γλυκαντικές ύλες.
Οι σταφίδες είναι αποξηραμένα σταφύλια. Η παρασκευή σταφίδας δείχνει την ευρηματικότητα του ανθρώπου να διατηρήσει σε σχεδόν αφυδατωμένη (αποξηραμένη) μορφή το σταφύλι, ένα προϊόν που η φύση το χαρίζει μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες.
Σήμερα η σταφίδα θεωρείται μια από τις πλέον θρεπτικές φυτικές τροφές με ιδιαίτερα ωφέλιμα για την υγεία συστατικά. Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες σταφίδων, αλλά με βάση το χρώμα και τη γεύση τους διακρίνονται σε μαύρες και σε ξανθές. Οι μαύρες σταφίδες έχουν σκούρο χρώμα και πυκνή γεύση, ενώ οι ξανθές έχουν ανοικτό χρυσαφένιο χρώμα και πιο στυφή γεύση.
Χρησιμοποιούνται ως συστατικό για πολλά φαγητά και εξαιρετικά γλυκά, ενώ από μόνες τους αποτελούν ένα ωραίο σνακ ειδικά για αθλητές. Οι σταφίδες γενικά έχουν μεγάλη θρεπτική αξία, είναι δηλαδή πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά όμως αποδίδουν και πολλές θερμίδες. Σε 100 γραμμάρια σταφίδας αντιστοιχούν 250 θερμίδες, ενώ ένα φλιτζάνι σταφίδας ισοδυναμεί περίπου με οκτώ φλιτζάνια φρέσκο σταφύλι. Οι σταφίδες αποτελούν καλή πηγή σιδήρου, καλίου και σεληνίου ενώ παράλληλα περιέχουν βιταμίνη Α και βιταμίνες Β και είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες.
Λόγω των θρεπτικών συστατικών που περιέχουν έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία. Επειδή αποτελούν καλή φυτική πηγή σιδήρου, βοηθούν στην αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Η σταφίδα (σκούρα ή ξανθή) είναι άριστη πηγή καλίου, που έχει αποδειχθεί ως ένα από τα στοιχεία που μειώνει την πίεση του αίματος και την κατακράτηση υγρών. Στην σταφίδα αφθονούν οι φυτικές ίνες, οι οποίες δρουν κατά της δυσκοιλιότητας, των αιμορροΐδων και βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης. Μελέτη του Κέντρου Μελετών και Ερευνών του Los Altos της Καλιφορνίας, έδειξαν ότι 1/4 της κούπας σταφίδα την ημέρα, μειώνει την χοληστερόλη κατά 10%.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι σταφίδες περιέχουν ουσίες που καταπολεμούν βακτήρια στο στόμα τα οποία ευθύνονται για την τερηδόνα και την ουλίτιδα. Οι ουσίες αυτές έχουν την ιδιότητα να καταστέλλουν την ανάπτυξη μικροβίων στο στόμα, να εμποδίζουν την προσκόλλησή τους στα δόντια και τα ούλα και να εμποδίζουν τη δημιουργία οδοντικής πλάκας. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη ότι οι σταφίδες είναι επιβλαβείς για την υγιεινή του στόματος επειδή είναι γλυκές και κολλούν στα δόντια. Όμως, έρευνες επιστημόνων του πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο, αποδεικνύουν το αντίθετο. Συγκεκριμένα, σε σταφίδες χωρίς κουκούτσι ανιχνεύθηκαν πέντε φυτοχημικές ουσίες οι οποίες έχουν αντιοξειδωτική και αντιβακτηριακή δράση. Η πιο δραστική από αυτές είναι το ολεανολικό οξύ ενώ λιγότερο δραστικές είναι η ολεανική αλδεϋδη, η βετουλίνη, το βετουλικό οξύ και η φουρφουράλη.
Είναι γνωστό ότι η κατανάλωση ζάχαρης ευθύνεται για την αύξηση της οξύτητας και τη δημιουργία της οδοντικής πλάκας. Οι σταφίδες περιέχουν κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη, οι οποίες δεν υποστηρίζουν τη δημιουργία της οδοντικής πλάκας.
Σταφίδες ξανθές ή σταφίδες μαύρες; Η αλήθεια είναι πως όποιο είδος από τα δυο και αν επιλέξετε, το όφελος για τον οργανισμό είναι το ίδιο,
Η διαφορά μεταξύ της ξανθής και της μαύρης σταφίδας είναι τόσο χρωματική όσο και γευστική. Η μεν μαύρη σταφίδα είναι μικρού μεγέθους και καλλιεργείται στην Πελοπόννησο και τα Ιόνια νησιά, η δε ξανθή η οποία ονομάζεται και «σουλτανίνα» είναι μεγαλύτερου μεγέθους και καλλιεργείται στους νομούς Ηρακλείου και Κορίνθου. Η ποικιλία σουλτανίνα πήρε το όνομά της από την περιοχή προέλευσής της, το Σουλτανιέ του Ιράν, η οποία εισήχθη στην Ελλάδα από τους Μικρασιάτες.
Η σπουδαιότητα της σταφίδας ως εμπορικό προϊόν φαίνεται πως έχει ρίζες από την αρχαιότητα, όπου χρησιμοποιούνταν ως μέσο ανταλλαγής για την αγορά ενός σκλάβου, καθώς επίσης προσφερόταν ως επιβράβευση και ως θεραπεία σε διάφορες ασθένειες.
Η σταφίδα δεν είναι παρά η αποξηραμένη μορφή του σταφυλιού και αν και συχνά συγκαταλέγεται στους ξηρούς καρπούς, ωστόσο ανήκει στην κατηγορία των φρούτων. Καλλιεργείται τους καλοκαιρινούς μήνες και οι καλύτερες είναι αυτές οι οποίες αποξηραίνονται φυσικά πάνω στο κλήμα. Ο παραδοσιακός τρόπος παρασκευής τους είναι απλώνοντάς τες κάτω στο έδαφος και γυρίζοντάς τες κάθε 7 με 10 μέρες για περίπου 3 εβδομάδες. Παρόλα αυτά υπάρχουν και πιο σύγχρονες μέθοδοι για την παραγωγή τους, όπου η συγκομιδή τους γίνεται με μηχανήματα κάτω από υπόστεγα. Η αποξήρανσή τους μπορεί να γίνεται παραδοσιακά με τον ήλιο αλλά και με βύθισή τους στο καυτό νερό ή με αφυδάτωση.
Η θετική τους δράση στην υγεία μας έγκειται στο γεγονός ότι περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, φυτικές ίνες, κάλιο, σελήνιο, βιταμίνη Α, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και σίδηρο.
Αναλυτικότερα:
• Οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες, ενισχύουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα και προστατεύουν τα κύτταρα από τον εκφυλισμό που επιφέρουν οι φυσιολογικές διαδικασίες της οξείδωσης που οδηγούν στη γήρανση και τελικά στο θάνατο.
• Οι φυτικές ίνες, που υπάρχουν στις σταφίδες βελτιώνουν τη λειτουργία του εντέρου καταπολεμώντας τη δυσκοιλιότητα, καθώς επίσης βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης και στη μείωση του κινδύνου του καρκίνου του ορθού.
• Ο σίδηρος που περιέχουν σε φυτική μορφή, βοηθά στην αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας.
• Το κάλιο είναι ένα μέταλλο το οποίο ρυθμίζει τα επίπεδα νατρίου στον οργανισμό με αποτέλεσμα να μειώνονται τα συμπτώματα των κατακρατήσεων καθώς επίσης συμβάλλει και στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
• Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β είναι σημαντικές για πολλές βασικές λειτουργίες του οργανισμού μας, όπως για τον μεταβολισμό, την παραγωγή ενέργειας, την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων καθώς επίσης συμβάλλουν στη βελτίωση της μνήμης, της συγκέντρωσης και της διάθεσης.
• Η βιταμίνη Α, είναι σημαντική για την όραση, την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή καθώς εξυπηρετώντας και άλλες λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα.
• Το σελήνιο, είναι ένα ιχνοστοιχείο το οποίο ο οργανισμός μας το χρειάζεται σε μικρές ποσότητες. Αυτό όταν εισέλθει στον οργανισμό συνδέεται με τις πρωτεΐνες και σχηματίζει τις σεληνιοπρωτείνες, οι οποίες έχουν αντιοξειδωτική δράση και προστατεύουν από καρκίνο και καρδιαγγειακές παθήσεις, ρυθμίζουν τη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα και συμβάλλουν και στην άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος.
• Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι οι σταφίδες έχουν και αντιμικροβιακές ιδιότητες, οι οποίες εμποδίζουν την ανάπτυξη τερηδόνας, ουλίτιδας και οδοντικής πλάκας.
Δείτε παρακάτω μερικές ιδέες ώστε να εντάξετε τις σταφίδες στη διατροφή σας:
• Στο πρωινό σας γεύμα, σε 1 ποτήρι γάλα, προσθέστε δημητριακά ολικής άλεσης ή βρώμη και μία κουταλιά της σούπας σταφίδες, συμπληρώνοντας με 1 φρούτο. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και με γιαούρτι αντί για γάλα, προσθέτοντας επιπλέον και 1 κουταλιά μέλι ή και ανάλατους τριμμένους ξηρούς καρπούς.
• Συνοδεύστε το ρύζι με σταφίδες και κουκουνάρι, θα σας δώσει ένα εντυπωσιακό και ταυτόχρονα πολύ θρεπτικό γεύμα.
• Προσθέστε στη γέμιση των κρεάτων σας και στις σαλάτες σας σταφίδες και ανάλατους ξηρούς καρπούς.
• Χρησιμοποιήστε τις επίσης στην παρασκευή γλυκών, όπως σε σταφιδόψωμα, σε κέικ, στο παγωτό, σε γλυκά του κουταλιού, στην καρυδόπιτα, στο ραβανί, στη χριστουγεννιάτικη πίτα και όπου αλλού σας αρέσει. Απλώς αφήστε την φαντασία σας να δημιουργήσει, μόνο αυτό χρειάζεται.
Κλείνοντας, αξίζει να αναφερθεί ότι οι σταφίδες μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύ καλό σνακ για όσους γυμνάζονται, παρέχοντάς τους μια πολύ καλή πηγή ενέργειας. Ωστόσο, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωσή τους, καθώς, αν και είναι μια ωφέλιμη για τον οργανισμό μας τροφή, εντούτοις η μεγάλη ποσότητα μπορεί να μας επιβαρύνει θερμιδικά. Συνεπώς, όπως σε όλες τις τροφές έτσι και εδώ, συνίσταται κατανάλωση με μέτρο.
ΠΗΓΗ : ΕΔΩ